Mensenwerk bij Humanitas

We zijn te gast bij Piet van Dijk. Na een carrière in het bedrijfsleven is hij in 2001 gaan werken  bij TSN Thuiszorg, het vroegere EVEAN thuiszorg. Op dit moment ondersteunt Piet vooral mensen en gezinnen met ernstige problematiek, die compleet de regie over hun huishouden kwijt zijn. Denk bijvoorbeeld aan mensen die spullen verzamelen tot er geen ruimte meer op de vloer is om over te lopen, maar ook mensen met ernstige verslavingsproblematiek. Zonder uitzondering gaat het om mensen waar psychische problemen ervoor zorgen dat ze het niet meer zelfstandig kunnen bolwerken. Bij deze groep mensen is de kans groot dat eenzaamheid ontstaat. Familie en andere mensen in hun omgeving hebben de neiging om ze te mijden.

Bezuinigingen op de zorg

De wekelijkse hulp in de huishouding is voor eenzame mensen vaak een moment waar ze naar uitkijken. Ben je niet bang dat met een bezuiniging van 40 procent op de thuiszorg, de eenzaamheid toe zal nemen?

“Bestrijding van eenzaamheid heeft nooit in de indicatie gezeten om hulp in het huishouden te krijgen. Sociaal contact is iets dat er bij hoort .” Thuiszorgmedewerkers hebben zeker een signalerende rol. Vaak kennen zij goed alle organisaties in Purmerend en verwijzen mensen door. Als er vanwege de bezuinigingen meer mensen zelf hulp moeten regelen, zou deze signaalfunctie ook over moeten gaan naar de mensen die dan hulp bieden. Hier heb je  alleen minder zicht op, want ieder regelt het op zijn eigen manier. Voorlichting over wat er mogelijk en onmogelijk is, als het gaat om het tegengaan van vereenzaming, is essentieel.

Humanitas

Naast zijn werk in de thuiszorg is Piet coördinator bij Humanitas. Daar koppelt hij mensen die eenzaam zijn aan vrijwilligers van Humanitas. Eenzaamheid is een containerbegrip. Mensen die zich eenzaam voelen zijn niet altijd eenzaam. “Als mensen worden aangemeld ga ik altijd eerst zelf op bezoek voor een intakegesprek. Op die manier schat ik in waar de behoefte zit.” Soms probeert een vrijwilliger een afspraak te maken, maar lukt dat niet omdat de agenda van de eenzame oudere helemaal vol zit met afspraken. Er is dan sprake van een druk sociaal leven. En toch kun je je dan heel erg eenzaam voelen. Het is een soort eenzaamheid waar de vrijwilliger van Humanitas vaak geen oplossing voor heeft, voor anderen is een praatje eens in de twee weken al genoeg.  

Rouwverwerking

Een andere vorm van begeleiding is de hulp bij rouwverwerking. Iedereen komt in zijn leven een moment tegen dat hij alleen verder moet. Dit doet iets met mensen. Mensen die hun partner verliezen voelen zich ook vaak eenzaam. Ze missen de interactie en de vanzelfsprekende manier  waarop ze elkaar aanvulden. Hun status verandert en daarmee ook hun sociale leven. Mensen die hun partner verloren, hebben vaak grote behoefte om erover te praten. In hun directe omgeving is er lang niet altijd iemand waarbij ze hun verhaal kwijt kunnen. De eerste maanden is er vaak veel aandacht en begrip, maar na een jaar verwacht men wel dat je het leven weer opgepakt hebt. Terwijl zo’n rouwproces niet zelden twee jaar duurt. Mensen die verdriet hebben zijn ontwricht. Verdriet voel je in je hele lichaam, het doet pijn. Mensen krijgen er ook vaak fysieke klachten van. Onze vrijwilligers nemen de tijd om stil te staan bij het verdriet. Vaak luisteren ze alleen maar naar de verhalen. Dat is dan ook genoeg.

Wat kunnen we doen in Purmerend?

Eenzaamheid kun je niet alleen oplossen met professionals, dus moet je kijken naar vrijwilligers. “Op dit moment zijn er veel verschillende organisaties bezig met de bestrijding van eenzaamheid. Ik denk dat het goed zou zijn de krachten te bundelen. Nu bellen mensen soms wel met vier verschillende instanties voordat ze een geschikte vrijwilliger hebben gevonden.” Het kan ook zijn dat mensen afhaken als het na twee pogingen niet is gelukt. “Het zou mooi zijn om één grote pool van vrijwilligers te maken en dat je naar één punt kunt bellen om je aan te melden.” Je hebt dan wel goede coördinatoren nodig om de vrijwilligers aan te sturen. Vrijwilliger zijn is bijna een vak apart, zeker als het gaat om eenzaamheid.

Een taak van de gemeente zou kunnen zijn om familie die mantelzorg verricht beter te begeleiden. Zoons of dochters voelen zich vaak schuldig omdat ze de eenzaamheid en de problemen van hun ouders niet kunnen oplossen. De eerste keer dat de WMO-consulent bij de mensen thuiskomt zou de familie er bij betrokken moeten worden. Vaak is dit bij ziekte of kort na het overlijden van een partner. Het ‘keukentafelgesprek’ is hét moment waarop je mensen kunt informeren over de nieuwe levensfase die ze ingaan en wat dat kan betekenen voor een gezin. “Wat mij opvalt is dat er toch wel heel veel mensen iets voor anderen willen doen. Tegen die mensen zeg ik vaak, doe wat je kunt, maar je houdt het alleen vol als het echt te doen is. Dus ken je grenzen.”