Langer vitaal thuis bij zorggroep Samen

De komende jaren staat de zorg in Noord-Holland Noord voor flinke uitdagingen. Het aantal ouderen neemt sterk toe, terwijl het tekort aan personeel groeit. Om te ervaren wat dit in de praktijk betekent, liep ik een dag mee bij Samen, een aanbieder van thuiszorg, langdurige zorg, revalidatie en behandeling, welzijnsdiensten en dagactiviteiten in Schagen en Hollands Kroon. De organisatie telt negen thuiszorgteams, tien woonzorglocaties en een gespecialiseerd revalidatiecentrum, met in totaal 1800 medewerkers.

Samen is één van de vier landelijke koplopers op het gebied van langer vitaal thuis wonen. Het programma is gebaseerd op het gedachtegoed van reablement, met focus op zelfregie, vitaliteit en zingeving. Een kernpunt is de domein overstijgende samenwerking. In Nederland zijn lange tijd veel schotten tussen zorg, welzijn en andere sectoren geplaatst, maar dat werkt niet. Het programma zet in op een beweging naar positieve gezondheid, waarbij de zorg ondersteunt in plaats van overneemt. Het is niet alleen een oplossing voor vandaag, maar vooral een investering in de zorg van morgen.

De kern van het programma is het aanleren van zelfstandigheid waar dit mogelijk is. Het begint met een eenvoudig, maar belangrijk gesprek: wat maakt u blij? Een mooi voorbeeld waar ik kennis mee maakte is een oudere meneer die van biljarten hield, maar vanwege beperkingen niet meer naar het centrum kon. De zorg richtte zich op het opnieuw aanleren en oefenen van zelfstandig naar het biljartcentrum gaan. Hierdoor herstelden ook zijn sociale contacten, en kon hij met minimale hulp prettig blijven wonen. Vaak zijn het kleine dingen die een groot verschil maken: een hulpmiddel, een beetje extra ondersteuning of praktische tips.

Wat neem ik mee naar Den Haag?

• Het programma laat zien hoe de zorg van de toekomst eruit kan zien.   
• Een cultuuromslag en nieuwe werkwijzen kosten tijd, zeker bij wisselingen in personeel.
• Het huidige financieringssysteem bevat verkeerde prikkels. Lef van overheid, zorg en financiers is nodig om te investeren in zelfregie en vitale zorg en domein overstijgend werken.

Naast de kennismaking met het programma Langer vitaal thuis heb ik ook mee kunnen lopen bij andere onderdelen van de organisatie. Tijdens mijn werkbezoek viel me op hoe betrokken en creatief het team te werk gaat. Bij een bijeenkomst met de cliëntenraad werd duidelijk hoe belangrijk feedback is voor de kwaliteit van zorg. Samen luistert actief naar bewoners en hun familie, en gebruikt die input om steeds beter te worden.

Bij het bezoek aan een woonvorm voor ouderen met dementie voelde je direct de huiselijke sfeer. Mensen hebben er de vrijheid om te doen wat zij willen, met zorg en steun waar nodig. Op deze afdeling hebben ze de samenstelling van de bewoners afgelopen jaren zien veranderen. Omdat mensen steeds langer thuis blijven wonen komen mensen op deze afdeling alleen nog voor de laatste fase in hun leven. Gemiddeld wonen mensen er maar een half jaar tot een jaar. Dan overlijden mensen of gaan ze naar een hospice. Voor het team betekent dit dat de groep om voor te zorgen aanzienlijk zwaarder is geworden. Onder andere met meer gedragsproblemen die de ziekte met zich meebrengt.

Op de revalidatieafdeling wordt met een team van specialisten gewerkt aan herstel. Alle kennis is in huis en er wordt een plan op maat gemaakt. Wat ze mij meegaven: in de bekostiging van deze zorg geen ruimte zit voor welzijn, terwijl juist kleine momenten van aandacht veel verschil maken. Bijvoorbeeld gastvrouwen die zorgen voor een praatje, een kop koffie of samen een boodschap doen, wat helpt bij de terugkeer naar huis. Mantelzorgers zijn vaak betrokken, maar ook zij lopen regelmatig tegen overbelasting aan.

Tot slot viel me op hoeveel energie Samen steekt inopleidingen en werkt hierin nauw samen met het ROC. Het is een belangrijke manier om nieuwe medewerkers voor de regio te vinden en te behouden, al is het wegvallen van subsidies hierbij een zorgpunt.

Een bijzonder mooi en gevarieerd werkbezoek waarin ik kennis heb mogen maken met allerlei verschillende onderdelen van de ouderenzorg.