Alleen op de wereld

Het thema eenzaamheid raakt mij persoonlijk. Mijn moeder worstelt regelmatig om de dag door te komen. Ik voel mij machteloos, omdat ik de eenzaamheid niet voor haar kan oplossen. Ik voel mij ook schuldig. Doe ik wel genoeg? Schiet ik niet tekort? Op mijn manier ben ik daar zelf ook eenzaam in. Ik mis mijn vader die mij zo goed kon adviseren.

Samen met Eveline spreek ik af om mijn moeder te interviewen. Het is ons laatste interview. De vorige interviews spraken we óver mensen die eenzaam waren. Nu stel ik vragen áán mijn eigen eenzame moeder. Best een beetje spannend.

Op tafel ligt een blad met aantekeningen. Miek Olsthoorn (82) heeft het gesprek goed voorbereid. Voor Miek begon de eenzaamheid toen haar man overleed. De eerste maanden was er nog veel aandacht voor haar. Je bent net weduwe en mensen leven met je mee. Maar het leven gaat door, en na een jaar verwachten mensen dat je er overheen bent. “Terwijl de eenzaamheid voor mij toen pas echt begon. Hoe langer het geleden is, hoe meer het besef doordringt dat het afscheid definitief is. Niet dat je verwacht dat Nico terugkomt tot leven, natuurlijk niet. Maar het onomkeerbare wordt overduidelijk.” Het leven zonder echtgenoot valt Miek zwaar. “Ik heb wel een huis, maar geen thuis. Eenzaamheid is voor mij het gevoel dat je er niet toe doet, dat je geen doel hebt in het leven.” Toen haar man nog leefde hebben ze er vaak over gesproken hoe het zou zijn als je er alleen voor komt te staan. “Het lukt me wel, zei ik dan altijd.” Maar op dat moment kun je je niet voorstellen hoe het is om echt alleen te zijn. “Eenzaamheid overkomt je, en nu merk je dat het heel moeilijk is. Dit gevoel gaat ook niet meer weg, het wordt alleen maar erger.”

Gezondheid

Er zijn er veel vriendinnen van Miek weggevallen de laatste jaren. Dat hoort ook bij ouder worden. Het is niet altijd makkelijk om het initiatief te nemen om af te spreken. Je hebt dan wel eens het gevoel dat je je opdringt. Dat zorgt ervoor dat de drempel om af te spreken steeds hoger wordt.

Een andere beperkende factor is de gezondheid. Miek is hartpatiënt en heeft chronisch last van hoofdpijn en aangezichtspijn. Enige tijd geleden is er een pacemaker geplaatst. Dat heeft ervoor gezorgd dat ze meer energie heeft en minder snel moe is. Vóór de pacemaker was het niet mogelijk om meer dan één activiteit per dag te doen. Nu kan Miek een hele dag in de weer zijn en dan ’s avonds nog niet uitgeteld zijn. Op dit moment is de hoofdpijn de grootste barrière om de deur uit te gaan. Een ruimte vol met mensen is al gauw te rumoerig. Dan wordt de hoofdpijn ondraaglijk. Haar slechte gehoor maakt het er niet makkelijker op om aan de gesprekken mee te doen. “Ik kan me echt verheugen op de boekenclub waar ik bij zit, maar tegelijkertijd zie ik er vanwege mijn gezondheid enorm tegenop.” Miek heeft wel eens gezocht naar vrijwilligerswerk, maar dat durft ze vanwege haar gezondheid niet aan. Bovendien ervaart ze zelf een enorme sociale drempel bij het zoeken van contact. “Kan ik het wel aan? Is het wel iets voor mij? Pas is wel tussen de groep?” Bij het inloophuis Wij Allemaal is ze even binnen geweest en snel weer vertrokken. “Al die kakelende mensen, ik kon het niet verdragen.”

Vervreemd

Eenzaam oud worden geeft je het gevoel dat je vervreemdt van de maatschappij. “Ik kan het allemaal niet meer volgen zoals vroeger. Het hele digitale tijdperk is voor mij niet meer bij te houden.” Miek vertelt verder over wat er allemaal is veranderd sinds het overlijden van haar man. “Ik mis soms gewoon een knuffel, dat je intiem kunt zijn met iemand en je gedachtes kunt delen. Verder vond ik het verschrikkelijk om met mijn man ook de auto kwijt te raken. Hierdoor heb je zelf niet meer de regie om te gaan en staan waar je wilt, het maakt je ook in het verplaatsen afhankelijk van anderen.”  

Ik vertel mijn moeder wat ik de afgelopen weken bij het afnemen van de interviews heb geleerd. Ik vertel haar dat we hebben gesproken met iemand van Humanitas die eenzame mensen koppelt aan vrijwilligers. Eenzaamheid ontstaat vaak bij het verliezen van een partner. Veel mensen hebben behoefte om daar met iemand over te praten. Alleen maar omdat ze hun verhaal kwijt willen. Zou dat wat voor mijn moeder zijn. Er ontstaat een voorzichtige glimlach op haar gezicht. Ze durft nog niet te geloven dat het voor haar eenzame gevoel een oplossing kan bieden, maar het idee is troostend. Als Eveline en ik vertrekken houdt mijn moeder mijn hand wat langer vast. “Dus je brengt mij in contact met die meneer van Humanitas?” Dat zal ik doen, mama.

Dirk